ŚREDNIA DROGA SWOBODNA

Średnia droga swobodna cząsteczek bardzo rozrzedzonego gazu wy­nosiła — jak wyliczono — 100 000 000 000 kilometrów. Liczba ta wydaje się ogromna, ale w porównaniu z rozmiarami protogalaktyki jest znikomo mała. Wy­mienione czynniki składają się na warunki, w których prawdopodobne stają się turbulencje w ruchu gazów, co powoduje, że rozdzielają się one na zawirowania różnych rozmiarów. W fazie gazowej dawało to sprę­żenia, czyli kondensacje, zgęszczenia. Gdyby nie new­tonowskie ciążenie, takie zgęszczenia rozpływałyby się, ale w polach grawitacyjnych, które istnieją w protogalaktykach; lokalne kondensacje zamiast roz­szerzać się i dezintegrować kurczyły się zapewne na­dal pod wpływem własnego ciężaru i utworzyły gę­ste kule gazowe.